Duizenden kreeften zijn in doodsangst gestorven in pannen met heet water

Het essay ‘Denk aan de kreeft’ van David Foster Wallace was misschien het eerste (of anders op zijn minst het meest aangrijpende) mainstream essay dat een punt maakte tegen het levend koken van dieren voordat we ze opeten. Sindsdien hebben onderzoekers aangetoond dat kreeften pijn kunnen voelen. En nu hebben ze aangetoond dat schaaldieren ook pijn kunnen voelen, op een manier die zeer vergelijkbaar is met hoe mensen pijn voelen.

De meeste dieren vertonen een soort stressrespons als ze worden bedreigd, maar een studie van Franse onderzoekers die dinsdag werd gepubliceerd in Science is de eerste die laat zien dat ongewervelde dieren in staat zijn om echte angst te voelen. Dat is belangrijk omdat het suggereert dat ongewervelden potentieel ‘secundaire emoties’ kunnen voelen die kunnen optreden nadat er een lange stimuli wordt toegebracht.

“Bronnen van stress of gevaar veroorzaken angst, een basis emotie, en genereren een directe reactie zoals vluchten, bevriezen of agressie. Stress kan ook leiden tot angst, een complexere staat die wordt beschouwd als een emotie omdat het gebeurt als de stressveroorzaker niet duidelijk is of zelfs afwezig,” zegt Pascal Fossat, hoofdauteur van de Science studie.

Fossat bestudeerde de rivierkreeft, en de angst die een rivierkreeft voelt is vergelijkbaar met de angst die mensen en andere gewervelde dieren voelen, zowel neurologisch als in de praktijk. Rivierkreeften zoeken naar ‘veilige’ plekken en zijn minder avontuurlijk als ze angst voelen.

In feite lijkt angst bij rivierkreeften te worden veroorzaakt en gecontroleerd door serotonine, een belangrijk hormoon waarvan wordt veronderstelt dat het een belangrijke rol speelt bij menselijke angst.

Om deze theorie te testen ontwierp Fossat een doolhof met lichte, donkere en gedeeltelijk lichte ruimtes erin. Rivierkreeften gaven typisch voorkeur aan donkere gebieden, maar ze zijn meestal wel bereid om zich naar een licht gebied te wagen. Het doolhof was als volgt opgezet:

Normale, niet-gestreste rivierkreeften toonden enige aarzeling voordat ze de verlichte ruimtes ingingen, maar over het algemeen gingen ze er wel heen. Vervolgens schokte Fossat een deel van de groep rivierkreeften met elektriciteit om ze gestrest te maken. Zelfs nadat de schok was geëindigd hadden deze kreeften nog hoge serotonine-niveau's en bleven ze in de donkere hoeken van de tank zitten, te bang om het licht in te gaan. Nadat ze benzodiazepine kregen geïnjecteerd werden ze echter weer avontuurlijk.

“We laten zien dat gestreste rivierkreeften context-onafhankelijk angst-achtig gedrag uitdrukken dat kan worden bevorderd door verhoogde serotonine niveau's en kan worden opgeheven door benzodiazepine

Om verder te bewijzen dat serotonine de angst veroorzaakt, injecteerde Fossat de rivierkreeften met serotonine en zij vertoonden hetzelfde angstige gedrag dat de geschokte rivierkreeften vertoonden.

Foster Wallace schreef ‘Denk aan de kreeft’ in 2004, voordat we wisten dat schaaldieren pijn kunnen voelen, en voor de laatste bevinding over angst. Toch lijkt zijn intuïtie dat kreeften het niet echt fijn vinden om leven gekookt te worden steeds beter te kloppen naarmate we meer weten over schaaldieren.

“Na alle abstracte kennis, blijven er de feiten over van het verwoed rammelende deksel en het pathetisch vasthouden aan de rand van de pan. Als je bij het fornuis staat is het moeilijk om op een zinvolle manier te ontkennen dan dit een levend wezen is dat pijn ondergaat en dit wil vermijden of er aan wil ontsnappen,” schreef Foster Wallace. “In mijn gedachten lijkt het gedrag van de kreeft in de pan een expressie van voorkeur te zijn, en kan het goed zijn dat het vermogen om voorkeuren te vormen het beslissende criterium is voor het echte lijden.”

En nee, rivierkreeften zijn geen kreeften, maar ze komen wel uit dezelfde orde als kreeften (en we eten rivierkreeften ook na ze levend te hebben gekookt), en er is aangetoond dat ze een soortgelijk zenuwstelsel hebben. In feite kunnen ze nog dichter bij mensen staan dan je zou verwachten. “Onze resultaten benadrukken het vermogen van een ongewervelde om een toestand te vertonen die vergelijkbaar is met emotie van zoogdieren,” schreef Fossat.

Foster Wallace voegde hier aan toe dat er, in 2004, een “low-level cultureel onbehagen was over het koken.” Misschien zal dit laatste nieuws iedereen onbehaaglijk laten voelen over het koken van levende dieren.