Eéncelligen hebben blijkbaar ook seks

Voor ieder wat wils: seks tussen microben

Onderzoekers van de Universiteit van Bristol hebben eindelijk bewijs gevonden dat bepaalde ziekteverwekkende parasieten, zoals de Trypanosomes brucei, zich niet alleen vermenigvuldigen door celdeling, maar ook door onderlinge seks. Seks op microniveau dus. Dit werd al vermoed, maar nu zijn de parasieten ook daadwerkelijk op heterdaad betrapt. Door wetenschappers die de gehele dag naar seksende microben zitten te kijken. En niet zo maar seksende microben, nee, seksende microben in tseetseevliegen. Er zijn dus wetenschappers die de hele dag kijken naar de voorplanting van eencellige ziekteverwekkers binnen in een vlieg wiens doel het is zo veel mogelijk mensen en dieren te steken. En naast dat dit op zichzelf al behoorlijk fascinerend is kan het ons bovendien meer leren over de ontwikkeling van ziektes.

De wetenschappers doen op dit moment onderzoek naar de Afrikaanse Trypanosomes brucei-parasiet. De eencellige ziekteverwekker verspreid zich via de bloedzuigende tseetseevlieg, die voorkomt in sub Sahara Afrika, en is onder meer verantwoordelijk voor de Naganaziekte bij vee en voor de slaapziekte bij mensen. Indien niet behandeld, begint slaapziekte met zwellingen en zweren bij de steekwond. Wanneer de parasiet zich in de hersenen van zijn gastheer of vrouw weet te nestelen volgen verwarring, slaapstoornissen, epileptische aanvallen, sterke vermagering en uiteindelijk een coma met dood tot gevolg. Niet chill, geen fijne manier van doodgaan, niet doen.

Om meer over deze ziekte te weten te komen zijn onderzoekers gaan kijken naar hoe deze parasieten zich voorplanten. Lang werd aangenomen dat dit enkel gebeurde door celdeling, maar nu is het vermoeden dat ook eencelligen seks hebben eindelijk bewezen.

Om de coïtus van parasieten te bestuderen moeten er wel wat kunstgrepen worden uitgehaald. Naast dat het gaat om microscopisch kleine organismen, bevinden ze zich in een vlieg en nog specifieker, in de speekselklier van de vlieg. Om het proces toch zichtbaar te maken plaatsten de wetenschappers fluorescerende markeringen op individuele trypanosomen, zodat ze rood of groen oplichtten.

Voor de microparing namen de cellen de vorm aan van een spermacel, compleet met staart, om vervolgens die staarten liefdevol ineen te vlechten om al ronddraaiend over te gaan tot celfusie. Het resultaat van dit romantisch samenzijn is een dochtercel met eigenschappen van beide ouders, klaar om de mensheid te irriteren met z’n bestaan en wetenschappers te voorzien in boeiend tijdverdrijf.

Deze ontdekking is zorgelijk, niet alleen voor de vlieg, maar ook omdat dit betekent dat twee verschillende organismen samenkomen en twee verschillende setjes genetisch materiaal gemixt worden. Zoals dat ook in jou is gebeurd. De combinatie van het genetisch materiaal van je ouders kan ertoe leiden dat je een uitstekende atleet bent, of bijvoorbeeld buitengewoon intelligent. Zo ook bij de parasieten. Als het genetisch materiaal bij elkaar komt, kan dit zorgen voor een killercombo en een killer parasiet. Eentje die resistent is voor bestaande medicatie of juist een waartegen jij als mens minder resistent bent.

Maar het meest boeiende van het geheel is misschien wel de moeite die een Trypanosomes-parasiet moet doen om seks te kunnen hebben. Deze parasieten leven in het bloed van mensen. Ze worden opgezogen door de tseetseevlieg, waardoor ze met bloed en al rechtstreeks in de maag van vlieg terecht komen. Maar daar kan nog niet gepaard worden. Nee, de kieskeurige parasiet verkiest de speekselklier van de tseetsee. De weg daarnaar toe is echter lang en moeilijk, zeker voor een  microscopisch klein organisme. Zij die uiteindelijk in het walhalla van microseks terecht komen, behoren wel tot de sterksten van hun soort. Het is eigenlijk als de bevruchting van een eicel door een spermacel in de baarmoeder. De weg door de organen van de tseetseevlieg overleven alleen de allersterksten.

Daarmee is er dus al een natuurlijke selectie voor de celfusie. Twee verschillende parasieten, een badass moeder en een badass vader, komen bij elkaar en creëren zo een badass kindje. Gelukkig zijn er dus mensen die een passie hebben voor seksende microben en hier de gehele dag naar kijken en ons zo beschermen tegen deze killeroffspring.