Sneeuwvlokjes zijn niet uniek

Het klinkt zo inspirerend: het unieke sneeuwvlokje als metafoor voor de grenzeloze diversiteit van het universum. Teleurstellend genoeg lieten onderzoekers deze wijdverbreide aanname, vergeef me voor deze woordspeling, als sneeuw voor de zon doen smelten. De scheikundigen van wetenschappelijk blog Compound Interest Chemistry maakten op kunstmatige manier sneeuw in een lab en ontdekten dat er 121 subtypes zijn in de categorie sneeuwvlok.

Deze onderzoekers beoefenen de schone wetenschap der kristallografie, een wetenschappelijke tak binnen de scheikunde die zich bezighoudt met het bestuderen van kristalvorming. De precieze vorm van sneeuwvlokjes is voornamelijk afhankelijk van luchtvochtigheid en temperatuur.

Wetenschappers proberen de precieze variabelen in kaart te brengen die bepalend zijn voor de vorm van de vlok, wat aardig lukt, hoewel het nog niet gelukt is om formules op te stellen die de beginvorm van de vlok kunnen voorspellen.

Aan de hand van de analyse van de kunstmatige sneeuw maakte Compound Interest Chemistry de volgende infographic:

Het blijkt dat een grootste deel van de sneeuwvlokjes er niet uitziet als de klassieke sneeuwvlok-vorm die je gewend bent. Het merendeel van de sneeuwvlokjes bestaat uit simpelere cilinder- en naald-achtige vormen. Op de site van sneeuwvlokexpert Kenneth Libbrecht wordt door hem aangegeven dat het exact identiek zijn van dingen in de natuur op zich geen raar idee is: "Sommige dingen in de natuur zijn exact hetzelfde. Ons begrip van de elementaire deeltjes geeft bijvoorbeeld aan dat alle elektronen exact identiek zijn aan elkaar."

Het unieke karakter van het sneeuwvlokje is echter niet helemaal uit de lucht gegrepen, unieke kenmerken van sneeuwvlokjes kunnen ontstaan door de willekeurige gebeurtenissen in de levensloop van het vlokje. Botsingen met andere vlokken of het landen op je neus kan er voor zorgen dat er naalden afbreken, en daarmee krijgt de vlok een unieke vorm.

In het verhaal van Libbrecht krijgen de bevindingen van Compound Interest Chemistry de nodige nuance: ondanks het grote aantal identieke nano- en microsneeuwvlokken, zijn er veel willekeurige factoren die de in eerste instantie identieke, grotere sneeuwvlokken hun unieke vormen kunnen geven. Met andere woorden: vlokjes beginnen in essentie met soortgelijke vormen, maar de willekeurige route die ze in hun levensloop afleggen maakt ze uniek, hoe filosofisch is dat?

Je kan hier trouwens binnenkort stage komen lopen. Mail alejandro.tauber[@]vice.com voor meer info.​