Een muggenval met de geur van mensenzweet gaat ons verlossen van de mug

De mug is een klein meedogenloos terroristje. Hier in Nederland haalt hij al het bloed onder onze nagels vandaan, maar in de tropen is hij ook nog eens verantwoordelijk voor miljoenen sterfgevallen. Malaria, dengue, zika, de slaapziekte en ga zo maar door. Maar eindelijk is er nu een muggenval die écht lijkt te werken.

Onderzoekers van de Wageningen Universiteit, het Keniaanse ICIPE en het Zwitserse Tropical and Public Health Institute hebben een muggenval ontwikkeld waarmee ze de afgelopen jaren indrukwekkende resultaten hebben geboekt. Dit kan levens redden, maar ook kan het miljarden mensen verlossen van slapeloze nachten vol agressie. Het geheim van de val is het lokmiddel: onze lichaamsgeur. En dan vooral de lichaamsgeur van de mensen die muggen het lekkerst vinden.

Blijkbaar ruiken sommigen van ons sterk naar ammoniak, melkzuur en een bepaalde geur die ook voorkomt in wijn, bier en sterkedrank. Deze combinatie van geuren klinkt niet bepaald fris, maar voor muggen is het werkelijk onweerstaanbaar. Na jarenlang onderzoek, hebben wetenschappers de perfecte cocktail ontwikkeld

Wetenschappers zijn hier achter gekomen na jaren onderzoek naar de geuren die muggen lekker vinden. "Het is mooi om te zien dat al dat werk in het lab nu eindelijk ook zijn vruchten afwerpt in de echte wereld," zegt Alexandra Hiscox, hoofdauteur van de studie en onderzoeker aan de Wageningen Universiteit.

De val is anderhalf jaar lang uitgebreid getest op Rusinga, een Keniaans eiland in het Victoriameer, waar de malariamug de bevolking flink teistert. De studie, dinsdag gepubliceerd in The Lancet, laat zien dat sinds het plaatsen van de val de populatie van de belangrijkste malariamug met zeventig procent is gedaald. Ook werden er dertig procent minder mensen met malaria geïnfecteerd.

Het voordeel van de val is dat er geen insecticiden aan te pas hoeven te komen. Steeds meer muggen zijn namelijk resistent tegen muggengif. Als de mug in de val trapt, zit hij voor altijd gevangen en gaat zo vanzelf dood. Omdat voor de muggenval elektriciteit nodig is – en Rusinga nog geen elektriciteitsnet had – werd op ieder dak op het eiland een zonnepaneel geplaatst. Daar kregen de eilandbewoners ook nog een gratis elektrische lamp en een accu voor hun mobieltje bij. Door de lokale bevolking directe voordelen te bieden, is het uiteindelijk gelukt om alle 25.000 eilandbewoners te betrekken in het onderzoek. "De unieke samenwerking tussen de wetenschappers en de lokale bevolking heeft de studie tot zo'n succes gemaakt," zegt Hiscox.

Niet alleen de malariamug zou met dit nieuwe systeem in de val gelokt worden. Ook de gelekoortsmug, die zika en de knokkelkoorts overdraagt, kunnen we hiermee te pakken krijgen. Die mug wordt namelijk door dezelfde soort geurstoffen aangetrokken.

En nog beter nieuws; Hiscox zet de val zelf al in tegen de Hollandse mug. "Een paar studenten hebben een val in mijn tuin geïnstalleerd," vertelt ze terwijl ik een beetje jaloers word op haar muggenvrije zomer. "We hopen met de muggenval vooral ziektes zoals malaria en zika terug te dringen, maar we zijn ons bewust dat er ook een commerciële markt is voor dit product." De onderzoekers beseffen zich dus dat zo'n muggenval ook voor ons een geschenk uit de hemel is.

In de toekomst willen Hiscox en haar collega's het lokmiddel nog beter maken. Zo zijn andere wetenschappers aan het onderzoeken hoe de samenstelling van microben op onze huid eventueel muggen aantrekt. Uiteindelijk hopen ze zo een lokmiddel te mixen die geen enkele mug nog kan weerstaan. Goed nieuws.