Een kleuterjuf over genderneutraal opvoeden, lawaai en gewelddadige kinderen

Helena* is een 24-jarige kleuterjuf uit Zuid-Duitsland. Ze werkt op een crèche, waar kinderen van tussen de twee en zes jaar op zitten – het systeem is daar net wat anders dan in Nederland. Ze doet het nu drie jaar en hoewel veel mensen denken dat ze de hele dag met kleurpotloden en poppen in de weer is, valt dat in werkelijkheid soms vies tegen.

Afgezien van het feit dat deze kinderen nogal ongehoorzame boefjes kunnen zijn en voor een enorm kabaal kunnen zorgen, staat ze af en toe voor moeilijke keuzes, zoals wat ze moet doen als er sprake is van kindermisbruik, of hoe ze moet reageren als ouders nog brutaler zijn dan hun eigen kinderen. We vroegen Helena hoe ze dat aanpakt.

VICE: Ha Helena. Vind je sommige kinderen leuker dan andere?
Helena: Ja. Eigenlijk mag dat niet, maar je hebt altijd toch wel favorieten. Natuurlijk ben ik lief voor alle kinderen, maar bij sommige ben ik toch wat aardiger, en bij andere weer wat strenger.

Welke ouders zijn het ergst?
Het soort dat moet lachen als je ze vertelt dat hun kinderen stout zijn geweest. We hebben bijvoorbeeld een vijfjarige die zich bijna elke dag misdraagt. Hij valt ook andere kinderen en zelfs juffen en meesters aan. Ik heb heel vaak met zijn moeder gepraat, maar als je zegt wat hij gedaan heeft, kijkt ze je aan alsof je onzin uitkraamt. “Alsof de andere kinderen zulke engeltjes zijn,” zegt ze dan. Je zou toch willen dat ouders ook hun verantwoordelijkheid nemen om hun kind manieren te leren, maar soms is het echt alsof je tegen een muur praat.

Verlies je weleens je zelfbeheersing?
Soms. Toen die jongen waar ik het net over had weer eens een driftbui had, namen we hem even apart in de keuken om hem af te laten koelen, zodat hij geen andere kinderen pijn zou doen. Daar begon hij met pennen en bekers te gooien. Ik werd zo kwaad dat ik een mok in zijn richting trapte. Ik denk niet dat ik hem raakte. Hij lachte naar me met een duivelse blik in zijn ogen, waar ik alleen nog maar kwader van werd. Ik voelde me machteloos. Ik kon alleen nog maar denken: wat moet ik aan met dit kind?

Heb je een kind weleens echt een grens over zien gaan?
Absoluut. In mijn eerste jaar ging ik naar de speelruimte om tegen twee jongens te zeggen dat het ontbijt klaar was. Toen ik binnenkwam, stonden ze op het punt om wasknijpers om hun piemels te klemmen. Ik vroeg wat ze aan het doen waren, en ze zeiden dat ze doktertje speelden. Ik had nog amper ervaring en wist totaal niet wat ik moest doen, dus ik vroeg een oudere collega om het af te handelen. Maar uiteindelijk is er niks mis mee als ze nieuwsgierig zijn; dat is vrij onschuldig.

Uit je je frustraties weleens bij collega’s?
Stiekem wel, en dan noemen we bijvoorbeeld alleen de voorletter. Als iemand dan vraagt over wie we het hebben, zeggen we meestal iets van: “Oh, mijn buurman, verder niet zo boeiend.”

Word je soms niet knettergek van al het kabaal?
Er zijn goede en slechte dagen. Als de kinderen de hele dag lawaai maken en niet naar je luisteren, heb ik er vaak weinig zin meer in. Dan gaat je eigen volume ook omhoog. Na een werkdag heb ik altijd een halfuurtje nodig om af te koelen. Soms heeft mijn vriend dan juist veel zin om te kletsen en moet ik hem vragen of hij me eerst heel even met rust kan laten.

Heb je weleens de kinderbescherming gebeld?
Helaas wel ja. Afgelopen jaar kwam er een driejarig meisje in de groep, en als we haar luier wilden verschonen was ze steeds erg gespannen en aanvallend. Een vriend van haar familie vertelde daarna een keer dat haar vader haar waarschijnlijk aanrandde, maar daar was nooit concreet bewijs voor. We hebben ook weleens andere gekke dingen gezien: buiten bij het hek ontdekten we bijvoorbeeld twee kijkgaatjes op ooghoogte. Het gras was ervoor plat, alsof iemand er voor een langere tijd had gestaan om naar de kinderen te staren.

Na een tijdje werd het meisje steeds banger. Als ze op schoot zat mochten we haar nergens aanraken rondom haar benen. Afgelopen zomer werd het nog erger: we hoorden dat haar vader ’s ochtends bij het hek stond te masturberen. Een paar dagen later vertelden de buren van het meisje dat ze hadden gezien dat ze op de trampoline stond te springen. Haar vader had haar vastgegrepen en zijn broek omlaag gedaan. Ze had om hulp geschreeuwd.

We hebben hem nooit op heterdaad kunnen betrappen, maar wel de kinderbescherming en de politie gebeld. Ze vertelden dat haar vader bij hen bekend was en dat hij een strafblad had. Een paar uur later werd hij gearresteerd.

Sindsdien is hij niet meer bij ons in de buurt geweest. De kinderbescherming heeft regelmatig contact gehad met de familie, maar de vader werd vrijgelaten vanwege gebrek aan bewijs. Het meisje woont nu bij haar oma. Ze zit nog steeds bij ons en ontwikkelt zich goed. Al is haar vader laatst wel erg dichtbij komen wonen. We zijn heel voorzichtig, maar kunnen verder niks doen.

Worden mannen die voor zo’n baan solliciteren weleens van pedofilie verdacht?
Niet door mij in ieder geval, maar mijn baas is er sinds dat incident met die vader wel waakzaam voor geworden. Afgelopen jaar hadden we een man aangenomen, maar hij mocht van haar geen luiers verschonen of alleen met de kinderen zijn totdat ze hem goed leerde kennen, en zeker wist dat hij de kinderen niks aan zou doen. Dat was wel een beetje oneerlijk.

Mannen zijn erg gewild. We hebben een mannelijke vrijwilliger (veel jonge Duitsers doen dit soort werk tijdens hun tussenjaar na de middelbare school, red.) die meer talent heeft dan ikzelf. Hij speelt op een andere manier met de kinderen, met meer actie. De werkomgeving verandert ook als er meer mannen in het team zitten. Dus wat mij betreft zouden het er wel meer mogen zijn.

Ben je tevreden met je salaris?
Ik verdien zo’n drieduizend euro bruto. Hoe langer je werkt, hoe hoger je in de salarisschaal terechtkomt. Toch blijf ik het gek vinden dat we niet als ambtenaren worden gezien, net als leraren op een middelbare school. Dus we krijgen niet wat zij ook krijgen. Mensen denken vaak dat wij de hele dag maar een beetje zitten te spelen, wat koffie drinken en verder niets. In werkelijkheid speel ik misschien een uurtje met ze – de rest van de tijd praat ik met ouders, doe ik de administratie of kijk ik hoe het met hun ontwikkeling gaat.

Wat vind je van het idee om kinderen genderneutraal op te voeden?
We hebben een jongen die graag zijn nagels lakt. Zijn grote zus doet het ook, dus hij vindt dat ook wel interessant. Een andere jongen heeft lang haar, dat zijn moeder soms vlecht. Je hoort altijd wel iemand zeggen dat dat “alleen voor meisjes” is, maar dan zeggen wij er wat van en leren we ze dat ze niet zo in stereotypes moeten denken.

*Naam aangepast.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Duitsland

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram