Op welke partijen je kunt stemmen als je legaal wil spacen

Vlak voor de vorige verkiezingen gebeurde er iets ongekends binnen het drugsbeleid: voor het eerst in veertig jaar ging de Tweede Kamer akkoord met een wetsvoorstel dat wiet en hasj legaler zou maken. Vera Bergkamp (D66) had een Kamermeerderheid bij elkaar geregeld voor de wet die ‘gesloten coffeeshopketen’ heet. Dankzij die wet zou Nederland als een van de eerste landen ter wereld de productie van wiet en hasj legaliseren.

Maar voor de christelijke partijen was het wetsvoorstel onverteerbaar. Het CDA en de ChristenUnie waren na de verkiezingen aan het kijken of ze met de VVD en D66 een coalitie konden vormen, en hielden hun poot stijf: ze weigerden in een regering te gaan zitten die legale wietteelt zou gaan regelen. 

Daarom werd een list bedacht: de wiet zou nog niet direct gelegaliseerd worden. Eerst zou het kabinet een experiment opzetten om te kijken of legale wietteelt wel een goed idee zou zijn. Dat experiment bleek een fantastische manier om legalisering uit te stellen, want vier jaar later hebben we nog altijd geen legaal geproduceerde wiet en hasj.

Bij de komende verkiezingen dreigt het drugsbeleid weer ondergesneeuwd te raken. We hebben namelijk flink wat op ons bordje gekregen de afgelopen tijd. We zijn aan het dealen met de coronacrisis, de klimaatcrisis, de stikstofcrisis en de toeslagaffaire. Genoeg prangende zaken die je aandacht vragen, dus. Daarom vonden we het een aardig idee om even voor je uit te zoeken wat de politieke plannen zijn als het gaat om het drugsbeleid - dan heb je in ieder geval één ding minder om over te peinzen.

Als je dol bent op wiet en van plan bent om op een linkse partij te stemmen, dan zit je waarschijnlijk al een eind in de goede richting. Alle linkse partijen willen de productie van wiet en hasj reguleren. Toch zijn er een paar kleine verschillen. Zo wil de PvdA het experiment met legale wietteelt eerst zorgvuldig afhandelen om te kijken of legale wietteelt goed werkt, terwijl de SP vindt dat we gelijk aan de slag mogen met reguleren. 

Het was Vera Bergkamp van D66 die de wietwet eigenhandig door de Tweede Kamer heeft geloodst, daarvoor verdient ze dus best een stem van de wietliefhebber. Toch zijn niet alle blowers fan van Bergkamp. Ze krijgt soms kritiek op de kleine lettertjes van het legaliseerplan. Haar wet regelt namelijk niets voor burgers die zelf thuis een paar wietplantjes willen kweken. Daardoor zijn het straks grote bedrijven die aan de haal gaan met de winsten van wietteelt. Als je een idealistische hippie bent die vindt dat planten niet uitgebuit zouden mogen worden, dan kunnen de drugsplannen van D66 wel eens een probleem voor je zijn.

Rechtse rakkers hebben meestal niet zoveel moeite met bedrijven die schathemeltjerijk worden. Toch vinden de rechtse partijen het wel noodzakelijk om ondernemers binnen de drugssector hard aan te pakken. De VVD vindt dat coffeeshops gelijk moeten sluiten als ze zich niet aan de regels houden, bijvoorbeeld als ze meer dan 500 gram wiet op voorraad hebben. In zo’n geval moeten ze ook de behaalde winsten terugbetalen. 

Het moet gezegd worden dat er bij de VVD ook een grote liberale tak hoort die het leven van coffeeshopondernemers juist wat makkelijker wil maken. Maar een meerderheid van de VVD-leden stemde afgelopen december tijdens een partijcongres nog tegen legalisering van softdrugs, nadat voormalig staatssecretaris van Justitie Fred Teeven een presentatie had gegeven over wat een slecht idee legalisering wel niet is. 

Als je van plan bent om rechts te stemmen, dan vind je bij Forum voor Democratie het meest liberale drugsstandpunt. Die partij wil het drugsbeleid moderniseren door ‘de schizofrene situatie’ op te lossen waarin coffeeshops wel wiet en hasj mogen verkopen, maar dat die handelswaar niet geproduceerd mag worden. Daardoor verspilt de politie nu veel capaciteit met het opsporen van criminelen die wiet produceren voor coffeeshops. Als die wiettelers gewoon een vergunning krijgen, dan komt er volgens FvD meer tijd vrij voor agenten om andere drugszaken aan te pakken, zoals overlast en criminaliteit. Drugsgebruikers die de openbare orde verstoren moeten namelijk wel keihard worden aangepakt, vindt FvD. 

Als je legaal wil spacen, kan je in ieder geval beter niet op de confessionelen stemmen. Het CDA, de SGP en de ChristenUnie zijn alledrie zwaar anti-drugs. De partijen willen coffeeshops sluiten en de productie van drugs harder aanpakken. De ChristenUnie heeft onlangs zelfs nog een campagne voor ‘een drugsvrij Nederland’ opgezet. Kamerlid Stieneke van der Graaf weigert te accepteren dat er drugs worden gebruikt in Nederland, zei ze afgelopen december. 

De christelijke partijen zijn een ware kruistocht aan het voeren tegen legale drugs. Dat je nu legaal tientallen nieuwe soorten drugs online drugs kan kopen, is ze een doorn in het oog. Daarom hebben Ferdinand Grapperhaus (CDA) en Paul Blokhuis (CU) de afgelopen jaren samengewerkt aan een voorstel om in één klap honderden drugs te verbieden. De confessionelen willen ‘normalisering tegengaan’. Staatssecretaris Blokhuis heeft daarbij aangegeven dat hij het vooral belangrijk vindt om de gedachte tegen te gaan dat drugs normaal zijn, ongeacht of dat leidt tot meer of minder gebruik. De christelijke partijen vinden het heel belangrijk om een duidelijke boodschap af te geven dat drugs gewoon niet normaal zijn.

De oppositie staat niet echt in de rij om die plannen te bekritiseren. Dat komt misschien omdat het wetsvoorstel om nieuwe legale drugs zoals 3-MMC te verbieden nog niet is aangeboden aan de Tweede Kamer. Maar ook als je de partijprogramma’s erop naslaat, zul je verrassend weinig lezen over research chemicals, zoals de legale drugs worden genoemd. Het lijkt niet echt een issue te zijn bij de verkiezingen. Wellicht komt dat doordat er maar heel weinig mensen zijn die wel eens legal highs proberen. Volgens het Trimbos-instituut heeft slechts 1 procent van de Nederlanders wel eens een Nieuwe Psychoactieve Stof (NPS) uitgeprobeerd. Er valt dus weinig te winnen voor partijen die de strijd aangaan met een totaalverbod op alle research chemicals.

Van de partijen die nu in de Tweede Kamer zitten is er maar één die echt gaat voor legalisering van andere drugs: GroenLinks. Die partij vindt dat xtc en paddo’s ook gereguleerd zouden moeten worden. Maar daarbij houdt het gelijk op. Alle andere harddrugs moeten verboden blijven, vindt GroenLinks. Dus als je wil genieten van fairtrade coke in je neus of een biologisch zegeltje in je mondhoek, dan zul je moeten uitwijken naar een partij die nu nog niet in de Tweede Kamer zit. 

Onder de nieuwe partijen is de voor de hand liggende keuze voor liefhebbers van legale drugs de Piratenpartij. Lijsttrekker Matthijs Pontier strijdt namelijk al jaren voor een vrijer drugsbeleid. Hij was bestuurslid bij stichting Drugsbeleid, hij heeft meegewerkt aan het discussieplatform Drugs in Debat en hij zat jarenlang in de Europese belangenvereniging ENCOD, waarin hij internationaal samenwerkte om drugs legaler te maken. Bovendien is de Piratenpartij, samen met BIJ1, uitgeroepen tot de meest cannabisvriendelijke partij van Nederland. 

Matthijs Pontier wil graag dat drugs worden gereguleerd op basis van hun gezondheidsrisico, want dat is nu vaak nog niet zo. Psychedelica zoals LSD of paddo’s zou je dan gewoon in de smartshop kunnen kopen, want die zijn niet schadelijk voor je lichaam. Gevaarlijkere drugs zoals GHB zouden alleen via de apotheek verkocht mogen worden, vindt Pontier. Dan kan de apotheker de klant in de gaten houden en controleren of die niet te vaak GHB gebruikt - en dus het risico loopt om verslaafd te raken. De apotheker kan ook goede voorlichting geven over de risico’s van een stof als GHB. Ook xtc-pillen zou je legaal moeten kunnen kopen, maar dan in speciale xtc-shops. De Piratenpartij volgt graag de conclusies van deskundigen die zeggen dat er op die manier allerlei legale banen gecreëerd worden. Bijkomend voordeel is dat legale xtc-producenten elkaar niet overhoop schieten als ze een zakelijk conflict hebben, want dat kunnen ze dan gewoon in de rechtbank uitvechten. 

Dus om het nog even samen te vatten: als je alleen voor legale wiet bent, dan zit je sowieso goed bij een linkse partij. Voor een breder palet aan legale drugs doe je er goed aan om te stemmen op een partij die nog niet in de Tweede Kamer zit. Bij de christelijke partijen moet je voor legaal spacen in ieder geval niet zijn, God en drugs gaan in de politiek kennelijk slecht samen.