Drugsbendes hebben een nieuwe manier gevonden om cocaïne te smokkelen: onderwater

Het bewusteloze, in een wetsuit gehulde lichaam van Bruno Borges, een professionele duiker en adrenalinejunkie uit Brazilië, werd vorig jaar in mei drijvend aangetroffen in de industriële haven van Newcastle, Australië, omringd door 54 kilo aan cocaïnebakstenen. 

Borges (31) en Jhoni Fernandes Da Silva, een andere duiker die hij kende, zouden een paar dagen daarvoor Australië binnen zijn gesmokkeld om een gevaarlijke onderwatermissie te ondernemen. 

Ze waren daar naar verluidt om tijdens een nachtelijke duik 108 kilo aan cocaïne – met een waarde van 30 miljoen dollar (27,4 miljoen euro) voor Australische criminele bendes – op te halen die aan de buitenkant van de romp van de Areti GR vastzat, een enorm vrachtschip van 34.000 ton dat de nacht ervoor vanuit Argentinië de haven van Newcastle in was gevaren. 

Maar er is iets misgegaan, mogelijk door een moeilijk te gebruiken rebreather – een scuba-instrument dat geen luchtbellen produceert die een duiker zouden kunnen verklikken, en in Australië was gekocht om door Borges te worden gebruikt tijdens de duik.

Borges kwam niet meer bij bewustzijn en overleed de volgende dag. Da Silva – en de rest van de cocaïne – was nergens te bekennen. De politie weet nog steeds niet of hij is gevlucht, verdronken, of vermoord. 

Na Borges’ dood werd superjacht-agent James Blake Blee uit Cairns, Australië gearresteerd terwijl hij naar Singapore probeerde te vliegen. Volgens gerechtelijke documenten zou Blee de twee Brazilianen op 27 april 2022 Cullen Bay, Darwin, in het Northern Territory van Australië, in hebben gesmokkeld. Slechts 12 dagen na het betreden van het land was Borges dood. Blee werd aangeklaagd voor drugsimport en mensensmokkel; zijn zoon James werd eveneens aangeklaagd voor drugssmokkel. Beide mannen hebben schuld ontkend en wachten nu een rechtszaak af die later dit jaar in New South Wales zal plaatsvinden. 

Borges woonde in Santos, de grootste haven van Brazilië, in de staat São Paulo. Een van zijn vrienden, die anoniem wilde blijven, vertelde VICE News dat hij een “coole gozer” was, maar dat zijn vrienden hadden afgesproken om, uit respect voor zijn rouwende familie, niet over hem te praten met de media.

Borges was een fervent surfer en skateboarder, en hij runde zijn eigen abseilbedrijf, Rope Experience. Hij was voorheen een professioneel duiker voor de scheepvaartindustrie, en had een grote tatoeage van een scubaduiker op zijn borst. 

Zijn dood is een tragedie voor zijn familie. Maar het incident uit mei 2022 werpt licht op de identificatie van wat ‘parasietsmokkelen’ wordt genoemd, een gedurfde onderwatertactiek die door cocaïnesmokkelbendes wordt gebruikt om hun product ongemerkt door de wereld te verplaatsen. 

Duikers bevestigen hierbij – zonder dat de bemanning er iets van weet –  grote, waterbestendige pakketten cocaïne aan de rompen van vrachtschepen in Zuid-Amerika, alvorens ze in bestemmingshavens in Europa en Australazië weer worden opgehaald. Er is meestal geen connectie tussen de scheepsbemanning, hun bevrachters en de cocaïnesmokkelbendes. 

De drugs worden meestal in volledig geheim vastgemaakt en losgemaakt.

De populairste verstopplek voor cocaïne is in de “zeekist”, een holte in de romp onder de waterlijn die alleen door duikers bereikt kan worden. Sommigen van hen gebruiken onderwaterscooters om de drugs op te halen. 

Er zijn ook cocaïnevoorraden gevonden in torpedo- of doosvormige containers die door middel van magneten of laswerk aan scheepsrompen zijn vastgemaakt, in holtes achter het roer, in banden aan schepen vastgeketend, en in torpedovormige containers die met kabels door boten worden voortgetrokken en kunnen worden afgeworpen als er autoriteiten naderen.

Een verdachte bende uit Michigan werd opgepakt terwijl ze naar verluidt plannen maakten om The Torpedo te bouwen, een met cocaïne volgeladen parasietendrone ontworpen om zichzelf magnetisch aan de romp van vrachtschepen vast te maken en later via een modem op afstand te worden losgemaakt als hij eenmaal in Europa was aangekomen. 

Hoewel parasietsmokkelen geen gloednieuwe tactiek is – het eerste gerapporteerde voorbeeld komt uit 1991 – heeft VICE News de afgelopen twee jaar een scherpe stijging in het aantal incidenten waargenomen, met name met vrachtschepen van het type bulkcarriers die vanuit Brazilië op pad gaan. 

Proide, een in Santos gevestigde maritieme verzekeringsfirma, publiceerde deze maand data die aantoont dat er in de eerste vier maanden van 2023 19 incidenten waren waarbij er bij  vrachtschepen die uit Brazilië afkomstig waren in totaal meer dan 5 ton cocaïne in hun zeekisten werd aangetroffen. Vorig jaar waren er 26 van zulke gevallen, waaronder een reeks van 9 incidenten in augustus, volgens de Braziliaanse federale belastingdienst. In 2021 waren er 13 incidenten, terwijl het er in 2020 9 waren. 

Een significant aantal van de voor de smokkel gebruikte schepen vertrekt uit Santos. Proinde laat weten dat het meerdere inbeslagnemingen van cocaïne uit de zeekisten van vrachtschepen had vastgelegd, voordat die überhaupt de haven hadden verlaten. De firma zei dat de meeste “besmettingen” in Santos “waarschijnlijk ‘s nachts in de open en slecht bewaakte ankerplaats plaatsvinden, waar het water dieper is en de zichtbaarheid beter is voor duikers”.

Een woordvoerder voor het Maritieme Analyse- en Operatiecentrum (MAOC), een Europese instelling die is opgesteld om de dreiging van massasmokkel van cocaïne naar Europa via zee tegen te gaan, vertelt VICE News dat er sinds 2021 en 2022 een “aanzienlijke toename in gedeelde informatie” over parasietsmokkelen is geweest.

“Onze samenwerking met de Braziliaanse en Colombiaanse autoriteiten heeft tot een toename van identificaties van zulke vaartuigen geleid, iets wat alleen mogelijk is met betrouwbare informatie. Hieronder valt de identificatie van het veelvoorkomende gebruik van ervaren duikers om dergelijke operaties uit te voeren, zowel bij vertrek als bij havens van bestemming en ankerplaatsen,” zegt hij. 

Meldingen van incidenten in de maritieme media tonen aan dat er een significant aantal schepen met cocaïne aan hun rompen bevestigd uit Zuid-Amerikaanse havens ontsnapt en in landen over de hele wereld aankomt, van Frankrijk en Noorwegen tot Turkije en Nieuw Zeeland. 

In Australië werden de autoriteiten zich voor het eerst bewust van dit soort praktijken dankzij Operation Ironside, een undercoveroperatie van de Australische federale politie die zich op georganiseerde criminelen richtte die elkaar berichten stuurden op ANoM, het versleutelde mobiele telefoonplatform dat stiekem door de FBI werd gerund.

De informatie leidde tot een reeks inbeslagnemingen op zee, waaronder 216 kilo aan cocaïne met een waarde van 64 miljoen dollar (58,5 miljoen euro) die in de zeekist van de Ouro Do Brasil fruitsaptanker werd gevonden toen het schip de haven van Gent betrad, onderweg van Brazilië naar Australië in 2021. De politie beschuldigde Australische fitnessinstructeur Julian Lee, de echtgenoot van Instagram-paaldansster Dirdy Birdy, van het zogenaamd aanvoeren van een criminele groep en het leiden van een samenzwering om een ‘commerciële hoeveelheid’ drugs te importeren. Vorig jaar belandde Lee in de gevangenis nadat hij in 2020 in Sydney met bijna een ton cocaïne in zijn auto werd betrapt. 

Er werden ook twee mannen uit Sydney, waarvan één een ervaren duiker, gearresteerd en beschuldigd van het zogenaamd samenzweren om tweemaal cocaïne naar Port Botany, een containerhaven in New South Wales, te importeren door middel van autobanden die aan scheepsrompen zaten vastgeketend. Sindsdien zijn ambtenaren van de grenswacht duikers en onderwaterrobots gaan gebruiken om schepen te controleren die Australische havens binnenkomen. 

Ondanks de dood van Borges vorig jaar blijven er nog steeds cocaïneduikers opduiken in de haven van Newport. 

Op 25 januari van dit jaar zag een havenarbeider in Newcastle een paar uur voor zonsopgang een ongebruikelijke vorm in het water. 

Het licht van een zaklantaarn onthulde wat leek op een duiker die door de haven zwom. De havenarbeider waarschuwde de autoriteiten, die een achtergelaten duikuitrusting aan de wal vonden. 

Later die dag werden er twee Noren, Johan-Martinius Halvorsen en Jon Birger Karlsen, gearresteerd.

Vorige maand werd er in de rechtszaal beweerd dat de twee mannen professionele duikers waren, die door een drugssmokkelbende naar Australië waren gevlogen en dure duikuitrustingen hadden gekregen om 82 kilo aan cocaïne op te halen. De drugs waren aan de romp van een schip genaamd de Stalo bevestigd, dat na een reis vanuit Santos en vervolgens China net de haven was binnengekomen.

Er zijn ook cocaïneduikers opgedoken in de Tasmanzee bij Nieuw Zeeland. 

Een Australische stripper, Matthew “Matty Thunder” Hodder, en Carlos Ferreira-Sampaio uit Portugal, zullen later dit jaar vervolgd worden voor poging tot inbezitneming van de drug met doel om te verspreiden nadat ze in september 2022 zouden hebben geprobeerd om 91 kilo aan cocaïne van de romp van het vrachtschip Spirit of Auckland te verwijderen, die in Port Chalmers aangemeerd lag. 

In de eerste vier maanden van 2023 is de tactiek vaker ontdekt dan ooit tevoren. 

In april vonden de Italiaanse autoriteiten 150 miljoen euro aan cocaïne verborgen in de zeekist van een vrachtschip dat van Santos naar Venetië was gevaren. 

Duikers gingen de romp van de Atlas inspecteren en vonden een container met 570 pakketten van in totaal 850 kilo. Geen van de bemanningsleden werd gearresteerd. 

Het gebeurt niet alleen in de grote havens. In april kwam een bulkcarrier genaamd de Nordloire met 100 kilo aan cocaïne aan haar romp aan in de kleine plaats Husnes, aan de Noorse westkust, na uit Vila do Conde, een obscure haven in Brazilië, te zijn vertrokken. De kustwacht en politie arresteerden zes Albaniërs die volgens hen de cocaïne los maakten voordat ze op een boot probeerden te ontsnappen. 

Maar hoewel er meer parasietsmokkelbendes worden gespot nu politiekrachten over de hele wereld zich bewust worden van deze tactiek, geven experts toe dat deze ontdekkingen waarschijnlijk maar het tipje van de ijsberg zijn. 

En ze zijn onderdeel van nog een andere creatieve maritieme drugssmokkelmethode, samen met kratten bananen, narco-onderzeeërs, en drijvende voorraden, die samen de snel groter wordende wereldwijde drugsmarkt gaande houden.

In vergelijking met de enorme hoeveelheid cocaïne die in vrachtcontainers door havens zoals Antwerpen worden gesmokkeld is de hoeveelheid cocaïne die met de parasietenmethode wordt gesmokkeld relatief klein. 

De significantie van deze tactiek ligt hem echt niet zozeer in het volume, maar in het grotere idee erachter. Wat deze techniek laat zien is niet alleen dat drugsbendes dergelijke schaamteloze operaties kunnen uitvoeren, maar dat ze kunnen worden uitgevoerd met maar weinig kennis van de onderwereld van drugssmokkel. 

Hoewel de tactiek aan beide kanten ervaren duikers vereist, is het doorslaggevend dat er geen institutionele corruptie aan te pas hoeft te komen om het smokkelen in containers of aan boord mogelijk te maken. Ook zijn er geen kosten en kennis nodig om een narco-onderzeeër te bouwen om 3,7 ton aan cocaïne te vervoeren, en hoef je geen oceaanwaardig jacht te bezitten. 

“Er zitten een aantal voordelen aan het vastmaken van ‘torpedo’s’ aan de rompen van schepen,” zegt Jerry McDermott, co-directeur en medeoprichter van Insight Crime, een denktank die georganiseerde misdaad in het Amerikaanse continent bestudeert.

“Je hoeft geen douaneambtenaren om te kopen of grote hoeveelheden havenambtenaren te corrumperen,” zegt McDermott. “Dus je vermindert de kosten en het risico van verraad en inbeslagneming. De grootste uitdaging is toegang tot het schip waar de duikers ongestoord kunnen werken, of ze nou de torpedo moeten vastmaken of de drugs moeten ophalen als het schip eenmaal op haar bestemming is aangekomen.” 

Wat dingen makkelijker maakt voor parasietsmokkelaars is dat havens over de hele wereld makkelijk te bereiken zijn en onvoldoende gecontroleerd worden, aldus meerdere experts waar VICE News mee heeft gesproken. Als een voorraad cocaïne eenmaal is vastgemaakt aan de romp van een schip kunnen de bestemming en reisvoortgang ervan op open source-websites worden bijgehouden. Degenen die hun lading willen ophalen kunnen meteen zien waar en wanneer ze dat kunnen doen. 

Yarin Eski, een onderzoeker aan de Vrije Universiteit in Amsterdam die het Rotterdamse anti-drugsduikteam interviewde voor een onderzoek dat hij Diving for Dope noemde, zegt dat de autoriteiten niet kunnen verwachten dat ze elk schip kunnen bestuderen.

“De meeste mannen die voor het duikteam van de Nederlandse douane werken zijn zo sterk als een beer, en hebben ook in de onderwaterconstructie gewerkt, maar in industriële havens duiken en onder schepen naar drugs zoeken is zwaar werk,” zegt Eski. “Ze kunnen een à twee schepen per dag checken, maar in Rotterdam kunnen er dagelijks 200 tot 300 schepen door de haven komen, waarvan er 100 als risico bestempeld zouden kunnen worden. Ze zouden ze nooit allemaal kunnen checken.” 

De methode is in de afgelopen 10 jaar langzaamaan populairder geworden in de criminele wereld. Omdat de modus operandi relatief nieuw is, is er maar weinig inzicht over de bendes die deze operaties uitvoeren en hoe ze werken. Maar er zijn een aantal interessante gevallen die in de rechtszaal zijn geëindigd. 

In 2013 hield de politie een Franse smokkelbende aan die torpedo-vormige containers van 2,5 meter lang en gevuld met cocaïne aan vrachtschepen in Zuid-Amerika bevestigde alvorens ze in Europa weer op te halen. De bende werd ontdekt toen de havenpolitie een duiker spotte die in het midden van de nacht met een onderwaterscooter door de mediterraanse oliehaven Fos-sur-Mer vaarde. Hij bleek de voormalige bendeleider te zijn van een overval op een Banque de France-filiaal in 1992, en de politie besloot hem een jaar lang te volgen in plaats van hem te arresteren. 

Een jaar later werden er twee Nederlandse cocaïneduikers gevangengezet die in dienst waren bij georganiseerde misdaadbendes nadat ze betrapt werden terwijl ze een voorraad cocaïne van een Colombiaans vrachtschip probeerden op te halen dat in de Firth of Clyde in Schotland lag aangemeerd. De mannen, waarvan er een 68 jaar oud was, deden zich voor als kampeerders en gebruikten een onderwaterscooter om pakketten op te duiken voor een in het VK gevestigde criminele organisatie. 

“De onderwaterscooter had zo uit een Bondfilm kunnen komen,” zegt David Norris van de National Crime Agency destijds. “De criminelen gebruikten hem om in het donker onder het schip te duiken en voor tientallen miljoenen ponden aan cocaïne op te halen. Van Doesburg en Van Milt verschaffen een specialistische drugsophaaldienst voor criminele organisaties, en we hebben ze weten te linken aan andere schepen die zijn onderschept terwijl ze cocaïne vervoerden.”

Een andere internationale smokkelbende deed zich voor als pretparkeigenaars en ingenieurs om cocaïne terug te halen die ze achter het roer van Maersk Line-vrachtschepen hadden verstopt die van Zuid-Amerika naar de haven van Tauranga in Nieuw Zeeland vaarden. 

De bende bestond onder andere uit de Kroaat Mario Habulin, de Serviër Deni Cavallo, en twee Australiërs, Matthew John Scott en Benjamin Northway. Habulin, een voormalig soldaat in de speciale strijdkrachten, zwom naar de bodem van de schepen en klom dan in een holte achter het roer om de drugs los te maken voor hij werd opgepikt door twee andere bendeleden die zich als vissers voordeden. 

De bende gebruikte een Seabob, een James Bond-achtige onderwaterscooter om te helpen met het ophalen van de drugs, en legitimeerden honderdduizenden dollars via een Vietnamese witwasserij. 

Maar ze werden in het geheim in de gaten gehouden door de politie terwijl ze in juni, juli en augustus 2017 een reeks smokkelplannen uitvoerden, en werden uiteindelijk gepakt nadat ze 46 kilo aan cocaïne hadden opgehaald bij een Maersk-vrachtschip dat bij Tauranga aangemeerd lag. 

Vince Hurley, een voormalig undercover drugsrechercheur bij de Australische politie en nu een criminoloog aan Macquarie University in Sydney, zegt dat de wereld onder het wateroppervlak een onbenut hulpmiddel is voor drugssmokkelaars. 

“De aarde is voor 70 procent bedekt door de zee, dus onderwater is een natuurlijke route om drugs over te smokkelen. Gezien hoe slecht er toezicht wordt gehouden op havens is rompsmokkel een goudmijn voor de smokkelaars. Het is niet ongebruikelijk dat je zeilboten heen en weer ziet gaan rond vrachtschepen, dus niemand kijkt om als iemand op een boot stapt en erin duikt. Het valt totaal niet op.” 

Hurley zegt dat de parasietentactiek waarschijnlijk een evolutie is van de welbekende methode waarbij snelle boten drugspakketten oppikken die langs de kant van moederschepen worden gedropt. “Maar voor sommige drugsbendes is het informeren van de bemanning over een drugsvoorraad een onnodig risico. In plaats daarvan laten ze een of andere arme onmisbare gozer aan de andere kant de drugs opduiken.” 

Volgens Simon Rogerson, editor van Scuba magazine, is het lastig om cocaïnepakketten aan scheepsrompen vast te maken en ze weer te verwijderen, maar niet onmogelijk voor iemand die vastberaden en roekeloos genoeg is.

“Je hoeft niet ontzettend vaardig te zijn om bundels aan de romp van een schip vast te maken. Je hebt geen speciale training nodig, het is geen diepe duik,” zegt  Rogerson. “Je zou er competent voor moeten zijn, maar niet per se een professional. Het lastige gedeelte zou het vastmaken van het pakket aan het schip zijn, zeker als het in het geheim of ‘s nachts moet gebeuren. Dit soort dingen kun je redelijk gemakkelijk leren. Als ze in het geheim moeten werken is de kans groot dat ze militaire training hebben gehad. Door een troebele haven navigeren is een prestatie op zich.” 

Hij zegt dat gesloten kring-rebreathers, zoals het exemplaar dat door Borges gebruikt werd, zelfs voor ervaren en superfitte duikers gevaarlijk kunnen zijn. “Je moet weten wat je aan het doen bent. Er kan van alles misgaan.” 

Parasietsmokkelen brengt ons terug naar een meer avontuurlijke, actievolle manier van drugs smokkelen, ver verwijderd van de nu alomtegenwoordige containertransport-manier van smokkelen, die volledig draait om het infiltreren van computersystemen en referentiecodes stelen. Maar uiteindelijk moeten er mensen voor duiken, vaak in de donkere, troebele wateren van industriële havens, om drugs op te halen. Het is gevaarlijk werk, maar er zullen altijd mensen zijn die bereidwillig en wanhopig genoeg zijn om het te doen. 

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE UK.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.