Mensen met ADHD over hun leven en de mythes over hun aandoening

Je kent vast wel iemand die dingen zegt als: “Oh sorry, ik heb vandaag een beetje ADHD”. De afgelopen decennia zijn mensen zich meer bewust geworden van deze neuro-ontwikkelingsstoornis en gooien ze de term maar wat in het rond zonder dat ze echt weten wat hij precies inhoudt. 

ADHD, oftewel Attention Deficit Hyperactivity Disorder, is een van de meest voorkomende stoornissen die het gedrag en de denkprocessen van kinderen en tieners beïnvloedt. De aandoening wordt meestal vóór iemands twaalfde verjaardag gediagnosticeerd en wordt met de jaren beter, maar veel volwassenen hebben er ook last van.

De meest gebruikelijke symptomen van ADHD zijn moeite hebben met concentreren, rusteloosheid en impulsiviteit. Maar bij volwassenen kan de aandoening ook tot een aantal soorten gedrag leiden die vaak verkeerd als depressie of bipolaire stoornis kunnen worden gediagnosticeerd, aangezien die aandoeningen veel symptomen gemeen hebben. 

Wereldwijd heeft zo’n 5 procent van de kinderen en tieners last van ADHD. Maar niet alle volwassenen die ADHD hebben kregen als kind al een diagnose. Uit een meta-analyse uit 2021 van vorige studies bleek dat 6,76 procent van de volwassen bevolking ADHD-symptomen vertoont, maar slechts 2,58 procent van hen was er zeker van dat ze die symptomen ook in hun kindertijd vertoonden. 

De exacte oorzaken van ADHD zijn nog steeds niet bekend, maar we weten dat het te maken heeft met een tekort aan twee neurotransmitters in het brein: dopamine en noradreline. Mensen met ADHD richten zich vaak volledig op taken die hen stimuleren, zoals een favoriete game of een onderwerp van interesse. ADHD-medicatie kan ook helpen door de productie van deze neurotransmitters te stimuleren. 

ADHD kan een ingrijpende impact op je leven hebben, zowel op school, op werk en in relaties. Ik sprak met vier jongvolwassenen met ADHD over wat ze graag zouden willen dat de wereld over hun aandoening weet. 

“Ik werk in het VK en heb daar een aantal banen gehad, van bezorger tot vastgoedbeheerder. Ik heb ook een YouTube-kanaal waar ik over ADHD praat. Ik ben naar een dokter gegaan nadat een goeie vriend van mij, die al een diagnose had, wat symptomen bij me opmerkte die hij zelf ook had: een chaotische levensstijl, een hoop projecten die ik nooit af kon maken, depressie, angstigheid, en niet in staat zijn om een professioneel werkveld te kiezen. 

Mensen met ADHD kunnen niet verder denken dan vandaag, of misschien morgen. Hoewel we wel plannen maken, kunnen die door bijna elke stimulus die in het heden op ons pad komt overschaduwd worden. Hierdoor hebben we ook een erg lage tolerantie voor verandering, evenals flinke frustratie als we met verandering te maken krijgen. We vertonen uitstelgedrag en maken projecten op het laatste moment af, pas als we de angst van de consequenties van het niet afmaken onder ogen hebben gezien en in ‘vechten of vluchten’-stand gaan. Als we geen adequate behandeling krijgen, kunnen we ook een burn-out krijgen.

Dit zijn allemaal depressie-achtige symptomen, wat ook de reden is dat ADHD vaak verkeerd wordt gediagnosticeerd door dokters. Om te compenseren voor het gebrek aan genoegdoening voelen we een constante drang naar stimuli en doen we impulsieve dingen.

Ik ben een van de gelukkige patiënten: de medicatie werkt goed voor mij, vrijwel zonder neveneffecten. Maar ik probeer ook te sporten, en ik heb een gebalanceerd dieet. En het helpt. Veel van mijn symptomen zijn nu beter geworden, maar niet allemaal – ik blijf dingen vergeten. Ik verander vaak van baan omdat ik snel interesse verlies, en routine en repetitief werk zijn de voornaamste vijanden van deze stoornis. 

Door ADHD voel je emoties ook erg intens, of ze nou positief of negatief zijn. Op een persoonlijk niveau voel je je altijd verkeerd begrepen als je ADHD hebt. Je kunt echter prachtige vriendschappen vormen met andere mensen op het neurodiverse spectrum, omdat die makkelijker bepaalde soorten gedrag en moeilijkheden in relaties kunnen begrijpen. 

Als ik mensen om me heen vertel dat ik ADHD krijg ik vaak de volgende opmerkingen te horen (zeker van oudere mensen) – “Oh ja? Maar je was zo’n goed en slim kind!”; “OMG, ze verzinnen elk jaar een nieuwe ziekte”; “In mijn tijd had je geen ADHD” of “Je verzint gewoon smoesjes.” Door dergelijke attitudes worden mensen ook ontmoedigd om hun aandoening serieus te nemen, om een specialist te bezoeken voor een grondige evaluatie en om behandeling te zoeken die hun kwaliteit van leven zou verbeteren.” 

– Cătălin Băraru, 36.

“Ik werd pas op m’n 24ste met ADHD gediagnosticeerd, na vele jaren te hebben vermoed dat ik het had. Ik besefte me dat ik niet goed als volwassene zou kunnen functioneren, en al mijn concentratieproblemen werden grote obstakels in mijn carrière. Mijn symptomen waren onder andere een gebrek aan concentratie, slecht besef van tijd, moeite hebben met organiseren, ook al was ik gemotiveerd, een lage tolerantie voor routines, moeite met dingen begrijpen, intense en oncontroleerbare emoties, en depressie en angstigheid.

Ik dacht lange tijd dat er iets mis met me was. Als ik mezelf genoeg zou pushen zou ik net als de mensen om me heen kunnen functioneren. Maar nadat ik mijn diagnose kreeg ontdekte ik mijn eigen manier van werken.

In Roemenië nemen de psychologen je niet serieus – velen vertelden me dat ik echt geen ADHD zou kunnen hebben omdat ik goed praat en mijn studie heb afgerond, ook al heb ik er altijd veel meer moeite in moeten steken dan andere mensen om matige resultaten te halen. Medisch personeel wordt niet voldoende geïnformeerd over hoe de stoornis zich manifesteert buiten de welbekende typologie van hyperactieve jongens die anderen storen en slechte cijfers halen op school.

We hebben empathie en begrip nodig van de mensen om ons heen – we beseffen dat onze symptomen hen ook raken. Ik heb als gevolg hiervan veel nare interacties gehad; ik werd zelfs gepest op werk omdat mensen dachten dat ik incapabel of ongeïnteresseerd was. Dit is me ook op school en in relaties overkomen, dus ik heb moeten zwoegen om mensen ervan te overtuigen dat ze van me op aan kunnen.

Nu ik een goeie behandeling onderga voelt het ook alsof ik een betere kans maak in mijn carrière. Door ADHD kan ik met goeie ideeën komen in het creatieve veld waarin ik werkzaam ben. 

– Ioana (naam veranderd omwille van privacyredenen), 25, social media manager

“Voor mij zijn de intensiteit van emoties en het feit dat mensen me niet begrijpen het moeilijkste.”

“Toen ik 31 was realiseerde de psychiater bij wie ik voor angstigheid in behandeling was dat ik misschien ADHD had, en liet me evalueren. Sindsdien gebruik ik medicatie, en mijn leven is er een stuk beter van geworden. Deze stoornis heeft mijn vermogen om me te focussen aangetast – als ik ergens niet volledig gepassioneerd over was, vergat ik allerlei details en afspraken.

Voor mij zijn de intensiteit van emoties en het feit dat mensen me niet begrijpen het moeilijkste. Het doet pijn om een antwoord te krijgen als, “Ja ja, we hebben allemaal wel zulke problemen.” Het is één ding om eens per maand ergens last van te hebben, en iets heel anders om er tien keer per dag last van te hebben. We doen echt onze best, maar de resultaten zijn niet altijd direct evenredig aan onze inzet.

Er zijn veel vooringenomen opvattingen over deze stoornis, er zou hier in de media meer informatie over moeten zijn. Ik heb geluk gehad dat ik die info van mijn partner en goede vrienden heb gekregen, maar ik kan wel zeggen dat het extreem moeilijk is om met ADHD te leven als je niet de juiste medicatie neemt.”

– Oana (achternaam weggelaten omwille van privacyredenen), 32, werkt in HR.

“Ik werd aan de hand van een aantal ADHD-formulieren die ik vorig jaar online heb ingevuld gediagnosticeerd, met de hulp van mijn vrouw en ouders. Voor mij heeft deze stoornis vooral mijn fysieke en mentale leven overhoop gegooid – ik had een rommelige kast en een rommelig brein. Ik stelde alles zoveel als maar kon uit, tot het allerlaatste moment. Dat heb ik altijd gedaan, op de middelbare school, de hogeschool, tijdens m’n masterstudie en op m’n werk. 

Ik ben slim en ik heb altijd goed werk geleverd; ik ben er trots op dat ik goed onder druk kan presteren. Eigenlijk is het meer een troost, want ik kan er niet echt iets aan doen. Ik gebruik nu medicatie en voelt alsof ik een ander persoon ben – ik kan me concentreren en stel niet alles meer uit. Ik ben ook erg gelukkig met mijn vrouw, die begrijpt me. Ze stuurt me berichtjes zodat ik geen dingen vergeet en wordt ook niet boos op me als ik dat wel doe.” 

– Claudiu (achternaam weggelaten omwille van privacyredenen), 39, data analyst.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE Romania.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.