De kunstenaar die zelfrijdende auto’s opsluit in cirkels van zout

Het is ofwel een kleine prank, een heidens ritueel of een radicale manier om de wereld duurzamer te maken. James Bridle – die je misschien kent van de term 'New Aesthetic' – plaatste vorige week een foto van een zelfrijdende auto die gevangen zit in een cirkel van zout. De buitenkant van de cirkel is een stippellijn, waar je volgens de verkeersregels overheen mag rijden, maar de binnenkant is een doorgetrokken streep. Een zelfrijdende auto, die de regels zeer nauw neemt, komt dus volledig vast te zitten in deze Autonomous Trap 001, zoals de kunstenaar het noemt.

Het zal nog wel even duren voordat we allemaal een computergestuurde privéchauffeur hebben, maar met deze foto toont Bridle aan dat het tijd wordt dat we na gaan denken over welke haken en ogen er zitten aan zelfrijdende auto's. Want als een auto geprogrammeerd wordt om exact de verkeersregels te volgen, kan iemand daar natuurlijk ook misbruik van gaan maken.

Nadat hij zich heeft gestort op privacy – in 2015 stelde hij de gesloopte laptop van Edward Snowden tentoon – ons bewust maakte van de drones boven ons hoofd en liet zien dat politiek zo onvoorspelbaar is als het weer, is Bridle nu gefascineerd door zelfrijdende auto's. Steeds meer moderne auto's nemen taken van de bestuurder over, en sommige auto's – zoals een Tesla – zijn zelfs in staat om de besturing op de snelweg volledig over te nemen. Bridle probeert een doe-het-zelfversie van een zelfrijdende auto te ontwikkelen, waarvan iedereen de benodigde software gratis kan downloaden.

Autonomous Trap 001 is een goed voorbeeld van het misbruik waar autofabrikanten misschien niet aan denken als ze zo'n auto ontwikkelen. En in de toekomst zou dat fikse gevolgen kunnen hebben. We spraken Bridle over zijn nieuwe fotoserie.

Creators: Ha James, waar kijken we naar? Kun je een korte uitleg geven van de Autonomous Trap 001?

James Bridle: Wat je ziet is een cirkel van zout, een traditionele beschermingsvorm in de magie. In dit geval wordt het gebruikt om een zelfrijdende auto te stoppen. Als je er snel een cirkel van wegmarkeringen omheen trekt – in dit geval een doorgetrokken streep – kunnen we de auto in de war brengen, en opsluiten in de cirkel.

Is dit daadwerkelijk een zelfrijdende auto, of is het conceptueel?
Helaas heb ik zelf niet zo'n auto, maar ik begrijp wel goed hoe ze werken, omdat ik ze al lang bestudeer. Op de foto zie je een testauto. Zoals gewoonlijk ben ik helemaal opgegaan in mijn onderzoek en ben zelfs mijn eigen zelfrijdende auto aan het maken. Ik zou er nog niet helemaal op vertrouwen, maar in theorie is het betrouwbaar.

Waar zijn deze foto's genomen?
Ik heb deze val gemaakt toen ik de auto aan het trainen was op de wegen rondom de Parnassusberg in Griekenland. Parnassus voelt als de juiste plek om dit te doen, niet alleen omdat het een mooie omgeving is om rond te rijden. Volgens de mythologie is dit ook de plek van de Muzen en het Orakel van Delphi. Dus als je de Parnassus beklimt, maak je ook een spirituele reis vol kunst en kennis.

Wat is jouw rol in het project? Is er ook nog iemand anders bij betrokken?
Nee, ik heb in mijn eentje gewerkt. Vorig jaar werkte ik aan het project Cloud Index, waarbij ik veel hulp kreeg, voornamelijk van Gene Kogan. Hij werkt ook veel met kunstmatige intelligentie. Maar deze keer wilde ik het allemaal zelf doen – met name omdat ik daarmee kon aantonen dat als ik het kan, iedereen het kan. De technologie is beschikbaar voor iedereen: je kunt onderzoeken lezen, de code bestuderen en je eigen machine bouwen. Ik vind het belangrijk om dit aan mensen duidelijk te maken.

Waarom heb je Autonomous Trap 001 gemaakt, los van het feit dat het grappig is om technologie voor de gek te houden?
Het maakt deel uit van een groter onderzoek, waarmee ik moderne technologie wil uitdagen. Om het beter te maken, maar ook om verwarring te zaaien en me ertegen te verzetten.
In zelfrijdende auto's komen een paar interessante vormen van technologie samen, zoals beeldherkenning en kunstmatige intelligentie. Die technologie zal een belangrijke rol in onze samenleving gaan spelen, bijvoorbeeld op het gebied van arbeid, een machtsverschuiving naar de zakelijke elite en Silicon Valley, en het quasi-religieuze geloof in de computer als de enige bron van waarheid – en daarmee ethiek en rechtvaardigheid.
Deze val kun je zien als een vorm van weerstand. Het bouwen van mijn eigen zelfrijdende auto is daarentegen een manier om beter te begrijpen waarom deze technologieën worden ontwikkeld, en ook hoe het anders zou kunnen zijn. Ik vind dat taxichauffeurs in de toekomst dit soort cirkels op straat zouden moeten tekenen, om zo zelfrijdende Ubers te saboteren.

Kwam je onverwachte uitdagingen tegen tijdens dit project?
Het zout raakte op. Toen moest ik naar het dichtstbijzijnde dorpje rijden om nog een paar kilo te halen. Gelukkig is zout, in tegenstelling tot internet en computers, een goedkope grondstof.

Dit is de eerste versie van de Autonomous Car Trap. Komen er meer?
Ik vind het vooral leuk om mijn werk te nummeren. Maar ja, er komen er zeker meer. Het werkt fijn als je bewust een serie met een nummer begint, net als bij de Drone Shadows. Dan volgen er waarschijnlijk wel meer.

Hoe past dit project bij je andere werk?
Het is allemaal bedoeld om de wereld beter te begrijpen en erop in te spelen. Maar dat klinkt misschien iets te pompeus. Dit werk komt direct voort uit mijn projecten over kunstmatige intelligentie, militaire technologie en big data. Uiteindelijk is al mijn werk één groot project, waarbinnen ik zo nu en dan een uitstapje maak.

Wat komt er nog aan? Ben je nog met andere projecten bezig?
Dit werk hoort bij mijn aankomende solotentoonstelling in de Nome Gallery in Berlijn, Failing to Distinguish Between a Tractor Trailer and the Bright White Sky. Ik zal dan verschillende uitkomsten van mijn onderzoek laten zien, waaronder iets met beeldherkenning en mijn pogingen om een zelfrijdende auto te trainen. En hopelijk kan ik het dan nog verbinden aan mijn interesse in mythologie.

Op de website van James Bridle zie je meer van zijn werk.