Ik heb er spijt van dat ik het niet eerder uit heb gemaakt met mijn vriend. Ben ik nu te laat?

In Vraag het VICE beantwoordt schrijver Djanlissa Pringels met de hulp van psychologen, experts en ervaringsdeskundigen, jullie levensvragen. Of die nu gaan over onbeantwoorde liefdes, irritante huisgenoten of het gevoel van verlammende onzekerheid dat je overvalt na een avondje zuipen. Wil je ook dat we je vraag beantwoorden? Stuur een e-mail naar djanlissa.pringels@vice.com.

Hoi VICE,

Ik ben sinds mijn zestiende samen met mijn vriend. Nou ja, ik zeg wel ‘samen’, maar al sinds dag één hebben we problemen. Ik begrijp dat elk verhaal twee kanten heeft, maar als ik eerlijk ben, vind ik dat vooral hij het probleem is. Hij vond het bijvoorbeeld lange tijd moeilijk om in het openbaar toe te geven dat ik zijn vriendin was. Ik werd steeds aan vrouwelijke vriendinnen voorgesteld als zijn “nicht”. Dat was dan een grapje, zei hij. Die ‘grap’ hield hij zo lang vol, dat hij eigenlijk nooit hardop uitsprak dat wij samen waren. En dat was nog maar het topje van een ijsberg aan rode vlaggen: hij vergat bijna elk jaar mijn verjaardag, hij flirtte met mijn beste vriendinnen, hij vroeg me nooit mee als hij uitging met zijn vrienden, de helft van de tijd wist ik niet waar hij was en er deden geruchten de ronde dat hij seks had met andere vrouwen. 

Maar vreemd genoeg zorgde dat er juist voor dat ik extra voor onze relatie ging vechten. Hoe slechter hij me behandelde, des te meer ik hem ervan wilde overtuigen dat ik de moeite waard was om van te houden. En onze relatie was zo giftig, dat ik des te meer genoot van de momenten dat het goed ging tussen ons en dat hij me wel aandacht gaf. Omdat we zo jong bij elkaar kwamen en samen moesten opgroeien, voelde het ook alsof ik niet zomaar kon opgeven. Het klinkt cliché, maar ik dacht dat ik hem kon veranderen. En dat gebeurde ook.

Vier jaar geleden zijn we gaan samenwonen, en dat maakte alles makkelijker. Ik wist nog steeds niet precies wat hij allemaal uitspookte, maar hij kwam wel elke avond bij mij in bed liggen. Toen de pandemie uitbrak, kwam ik al helemaal tot rust. Ik pakte oude hobby’s op, ik kreeg ondanks de crisis een goede baan, ik ging sporten. Ik stak veel meer tijd in mezelf en was veel minder obsessief bezig met onze relatie. Mijn vriend werd ook rustiger. Hij was vaker thuis, en hij nam ineens de tijd om na te denken over zichzelf en zijn gedrag. 

Goed nieuws, zou je denken. Maar hoe meer ik voor mezelf leef en voor mezelf opkom, des te kwader ik me voel over de manier waarop hij me vroeger behandelde. Sterker nog: ik heb een beetje de ick van hem gekregen. Tegelijkertijd heb ik het gevoel dat de kans om onze relatie te beëindigen verkeken is. Hij is eindelijk de persoon geworden die ik wenste en daar heeft hij hard aan gewerkt, dus het voelt oneerlijk om hem af te rekenen op zijn oude gedrag. Daarnaast hebben we samen een huis, alle meubels hebben we samen gekocht, we hebben een gemeenschappelijke vriendengroep op een plek waar iedereen elkaar kent en je dus niet zomaar van vrienden switcht (iets wat ik ook niet wil). Het lijkt steeds ingewikkelder om bij hem weg te gaan. Ik heb er spijt van dat ik dat niet eerder heb gedaan, toen ik recht had om kwaad op hem te zijn en onze levens nog niet volledig met elkaar verstrengeld waren. Het verontrust me eerlijk gezegd ook dat ik zoveel meer passie voelde toen het slecht tussen ons ging – dat lijkt me niet zo gezond.  

Moet ik deze periode uitzitten en wachten tot mijn gevoel voor hem terugkeert? Of is oud verdriet genoeg reden om er een punt achter te zetten, ook al is dat logistiek erg ingewikkeld?

Groetjes,

P.

Beste P.,

Een relatie beëindigen is zelden een pretje. Psycholoog Petra van der Heiden schreef een heel boek over liefdesverdriet, waarin ze het vergelijkt met het rouwproces dat je doormaakt als je iemand verliest. In de tijd dat je een relatie met iemand hebt, raak je langzaam maar zeker met diegene vervlochten – zowel emotioneel als praktisch. Wanneer dat stopt, moet je jezelf weer ontvlechten van de ander. 

Pittige bedoening dus, maar laat het een troost zijn dat je nooit de enige bent die hier doorheen moet – mocht je besluiten het uit te maken. Uit een onderzoek van CBS uit 2021 blijkt dat Nederlandse samenwonenden van 24 tot 30 jaar vaker uit elkaar gaan dan hun leeftijdsgenoten van vijftien jaar geleden. Uit een Amerikaans onderzoek blijkt dat van de ongehuwde mensen tussen 18 en 35 jaar zo’n één op de drie mensen een relatiebreuk achter de kiezen heeft in de voorbije twee jaar.

Maar goed: voordat het verwerkingsproces van een breuk aan de orde is, moet je natuurlijk eerst besluiten of je dat überhaupt wil. Je vraagt je af of je een geldige reden hebt om het uit te maken, of dat je moet afwachten tot je gevoelens voor je partner weer terugkeren. 

Laat één ding duidelijk zijn: je gevoelens mogen er zijn, ook al heeft je partner z'n gedrag inmiddels veranderd. En je mag een relatie altijd beëindigen. Het is geen contract waar je aan vast zit. Je hoeft geen dramatisch slechte relatie te hebben, of een heel duidelijke reden. 

Maar dat je het mag, betekent natuurlijk nog niet dat het een makkelijke beslissing is. Jij bent de enige die deze knoop door kan hakken. Wel kan je jezelf een paar vragen stellen. Weet je bijvoorbeeld wat je verwacht van je partner, en lukt het je om dat uit te spreken? Wat betekent liefde en verbondenheid voor jou, en vind je dat terug bij je partner? Wat is voor jou een gezonde relatie? Voel je dat je ruimte mag innemen? En niet onbelangrijk: wat maakt je relatie leuk?

Volgens relatietherapeut Joey Steur van Praktijk de Liefde is het belangrijk om eerst even door die gevoelens van woede en verdriet te spitten. Door opgekropte gevoelens op een gezonde manier te verwerken, krijg je de mentale ruimte om weloverwogen keuzes te maken over je relatie. “Ten eerste wil ik benadrukken dat ik het heel knap van je vind dat je naar je gevoel hebt geluisterd en je ook actief je eigen pad bent gaan volgen,” zegt Steur. Je kunt nu aan de slag met die pijn van vroeger, en er zijn verschillende manieren om dat te doen. 

Praat met je vriend over wat je vroeger gevoeld hebt, en ook over wat er nu in je hoofd omgaat. Steur: “Heb je je gevoelens geuit naar je partner toe? Ik lees dat je ontzettend hard gevochten hebt voor je relatie. Zou het kunnen dat je het verdriet in het begin vooral uitgedrukt hebt door je steeds harder voor de relatie in te zetten? En dat je, in plaats van dat je aangaf dat je verdrietig was, juist steeds meer bezig was met het pleasen van je partner?” Daarbij is het volgens Steur noodzakelijk dat je aangeeft waarom je gekwetst bent. “Wat heeft je het meeste pijn gedaan? Heb je je misschien onbelangrijk gevoeld? Wil je het gevoel hebben dat hij trots op je is, ook tegenover zijn vrienden? Waar heb je behoefte aan? Wil je dat hij erkent dat hij je verdriet heeft gedaan en dat hij inziet hoe vervelend dit was voor je? Spreek dit uit en stel je daarbij kwetsbaar op, ook als de situatie nu anders is.” 

Steur gaat verder: “Als je merkt dat je partner echt veranderd is en dat je je weer veilig voelt, raad ik je aan om ten eerste je gevoel te delen. Daarna kan je, afhankelijk van hoe jullie door deze periode gaan, op zoek gaan naar zachtheid. Kunnen jullie het leed en de pijn die overgebleven is samen een plek geven? Dat kan helpen om jullie band te verdiepen – als je daar behoefte aan hebt.”

Als je er niet samen uitkomt, raadt Steur aan om met je gevoelens aan de slag te gaan, bijvoorbeeld met de hulp van een (relatie)therapeut. Of je nu besluit om je relatie verder te zetten of niet, oud verdriet kan flink gaan etteren als je er niets mee doet – en dat kan zich wreken in een eventuele nieuwe relatie. 

Volgens Steur is het belangrijk om je niet helemaal rot te stressen over de vraag of je het moet uitmaken of niet. Het proces dat je nu doormaakt kost tijd. “Neem de tijd om alles te verwerken. Misschien voel je je dan steeds comfortabeler bij het idee om er een punt achter te zetten, of merk je juist dat je het toch nog een kans wil geven. In dat geval kan je stap voor stap aangeven wat jij belangrijk vindt om je te kunnen verzoenen – en dan is het aan je partner om naar je te luisteren en je te respecteren. Dat kan natuurlijk spannend zijn. Je verbinden aan iemand is namelijk hoe dan ook een kwetsbare situatie, want er is altijd een risico dat je gekwetst wordt,” vertelt Steur. 

Steur zegt dat ze in haar praktijk geregeld stelletjes ziet die vanaf een jonge leeftijd bij elkaar zijn,  en die elkaar op een gegeven moment uit het oog verliezen. “Vaak vinden die koppels elkaar weer terug als ze leren communiceren en manieren vinden om in verbinding te blijven. Maar het gebeurt natuurlijk ook dat partners erachter komen hun behoeftes niet meer met elkaar stroken.”

Tot slot heb je het over de praktische gevolgen. Je bent niet de enige die daarmee worstelt: uit een onderzoek van MUNT Hypotheken in 2022 blijkt dat onder duizend Nederlanders zo’n 28 procent vanwege de wooncrisis hun relatie nog een extra kans wil geven als er problemen zijn. Hartstikke begrijpelijk dat je geen zin meer hebt om weer op kamers te gaan, en het idee van je inboedel verdelen en moeten verhuizen kan deprimerend zijn. Maar laat deze overweging niet te veel meespelen in je beslissing. Het is een zure appel, maar als het ervoor zorgt dat je uiteindelijk gelukkiger bent, dan is het dat dubbel en dwars waard. 

“Die praktische dingen hebben uiteraard een invloed op je keuze, maar het gaat uiteindelijk om het emotionele verhaal,” vult Steur aan. Zolang je een keuze maakt omdat je weet dat die je het gelukkigst maakt, en geen keuze maakt uit angst of onzekerheid, dan kan je erop rekenen dat die de juiste is.