Hoe het internet eruit zal gaan zien als netneutraliteit wordt afgeschaft

In Amerika staat er nu een gerechtelijke uitspraak voor de deur die het internet wel eens ingrijpend zou kunnen veranderen. Als de rechters volgens de verwachting oordelen, komt er een einde aan de staatsgesanctioneerde netneutraliteit in Amerika.

Het concept van netwerkneutraliteit is een centrale spil in het systeem van machtsverhoudingen op het internet. Het gaat uit van het principe dat telecomaanbieders geen onderscheid mogen maken bij het doorgeven van informatie. Stel bijvoorbeeld dat Ziggo een deal sluit met YouTube, waardoor Ziggo-abonnees video's van YouTube prima kunnen laden, maar video's van een concurrerende site trager gedownload worden. Dat zou de netneutraliteit verbreken, en uiteindelijk tot gevolg hebben dat het vooral de grote kapitaalkrachtige bedrijven zijn die op het internet zichtbaar zullen zijn.

In Nederland is deze netneutraliteit bij wet vastgelegd in de telecommunicatiewet. Het verliezen van dit principe zou vergaande gevolgen kunnen hebben. Providers zouden het laatste woord kunnen krijgen over welke content de consument kan ontvangen en in feite het internet laten zien zoals het hen uitkomt.

In Nederland is dit niet aan de orde, maar in de VS staat dit principe dus op de helling. De US Appeals Court in Washington DC is een uitspraak aan het voorbereiden over de uit 2010 stammende wetgeving voor neutraliteit, en er zijn sterke redenen om te verwachten dat besloten zal worden om de wet te schrappen. De effecten daarvan zouden in elk geval in Amerika diepgaand kunnen zijn. Dit zijn acht manieren waarop het internet zou veranderen in een wereld zonder netneutraliteit.

1. Het wordt duurder

Je betaalt nu al voor toegang tot het internet – zowel als normale “eindgebruikers” als eigenaars van websites en online bedrijven die dat publiek willen bereiken. Maar providers zouden nu vrij zijn om hun eigen tarieven bovenop de maandelijkse toegangskosten te plakken, bijvoorbeeld door technologiegiganten als Google en Facebook extra te laten betalen. Die sites zouden dat geld aan de consument kunnen doorberekenen.

2. Het wordt een soort TV

Wat nog erger zou zijn is dat providers net zoals bij televisie pakketten kunnen gaan aanbieden, met bij elkaar geraapte setjes websites met een gelaagde prijs – net zoals kabelbedrijven nu bijvoorbeeld een filmpakket aanbieden waardoor je voor 10 euro extra per maand een reeks filmzenders kan ontvangen. Als het dezelfde monopolistische bedrijven zijn die de content leveren als die het produceren, wordt het wel heel makkelijk om onder de prijs van de concurrentie te gaan zitten. Het makkelijk toegankelijke, diverse scala aan kunst, muziek, blogs en film zou zeer in gevaar zijn – reken er maar op dat het weer een door Big Media gedomineerde markt zal worden.

Als je wil weten hoe dat eruit zou kunnen zien: deze guy op reddit maakte een satirische visualisatie die heel aannemelijk maakt hoe een door pakketten verdeeld internet er voor de consument uit zou kunnen zien:

3. De service wordt slechter, tenzij je extra wil betalen

Zelfs als de neutraliteitswetgeving volledig wordt geschrapt zullen providers niet zomaar iedere website kunnen blokkeren. Maar er zou ze weinig in de weg liggen om hetzelfde effect te bereiken door de snelheid voor sommige sites af te knijpen – bijvoorbeeld sites van de concurrent van de provider of van de concurrent van een bedrijf waar de provider een deal mee heeft gesloten. Het is niet moeilijk een internetlandschap in te denken waarin bandbreedte wordt uitgedeeld aan welke contentmaker het zich kan veroorloven om een provider in een rokerig achterkamertje om te kopen.

4. Er komt minder innovatie

De meest voor de hand liggende consequentie van een dergelijk internetlandschap is dat het voor de kleine bedrijfjes veel moeilijker gemaakt wordt om te concurreren of überhaupt op te kunnen starten. Door het vlakke speelveld onder een netneutraal internet is die barrière voor het opstarten van een nieuwe zoekmachine vanuit je garage niet veel duurder dan een flinke bezorgmaaltijd en een sixpackje cola. Maar door het verliezen van toestemmingsloze innovatie zullen providers de macht hebben om de winnende en verliezende internetbedrijven aan te wijzen, waardoor het voor low-budget startups veel moeilijker zal worden om het hoofd boven water te houden. Bedenk maar eens hoe ingewikkeld het is om op TV een nieuw programma te beginnen.

5. Online video gaat er zwaar onder lijden

De eerste slachtoffers zullen vallen onder de videobedrijven als Netflix, Hulu, Vimeo en YouTube. Het betaalbaar leveren van service en de aanzienlijke bandbreedte die er nodig is voor het streamen van films en series zal voor de providers niet de meest voordelige optie zijn.

6. Ook BitTorrent-sites gaan het moeilijk krijgen

Dat zelfde geldt natuurlijk voor BitTorrent sites. Providers staan nu al onder druk van de mediaindustrie en om zulke websites te blokkeren, maar zonder bescherming van het principe van netneutraliteit zal het nog makkelijker zijn om de providers te dwingen om verkeer naar de torrent-sites af te sluiten.

7. De Googleverse zal het web domineren

Het is belangrijk om op te merken dat het niet alleen de providers zouden zijn wiens macht zou groeien bij het verlies van netneutraliteit. De beslissing zou in feite de samenpakking van macht en geld op het internet zoals die al jaren aan de gang is alleen maar versnellen, zodat een steeds kleiner wordend aantal webgiganten een steeds groter wordend stuk ecosysteem op het net beheersen.

Met de introductie van Google Fiber is het bedrijf naast – nou ja, naast alles wat Google doet – nu ook nog een provider geworden. In een haast genante ommezwaai is het bedrijf, dat zich vroeger sterk inzette voor de bescherming van het principe, nu van mening veranderd. Nu de techgigant zijn eigen gatekeeper kan spelen is een niet-neutraal internet ook voor hen voordeliger.

8. Censuur wordt mogelijk

In het digitale tijdperk heeft degene die de 'pijpleiding' van het internet beheert ook de macht over de stroom van informatie die erover vloeit. Internetproviders zouden zo in theorie bijvoorbeeld nieuws of elke soort controversiële content kunnen blokkeren naar aanleiding van hun eigen zakelijke belangen, politieke oriëntatie of onder druk van regeringen.

Natuurlijk is dit een nogal grimmige worst-case-scenario, maar het is niet vergezocht. Als de netneutraliteit wordt afgeschaft zullen we misschien wel rijzend protest tegen de grote telecom- en kabelbedrijven zien die, als we eerlijk zijn, toch al niet iedereens beste vriendjes zijn. Ondergrondse piratenwebs die niet van een middle man afhankelijk zijn bestaan nu al in anarchistische kringen. Als net neutraliteit inderdaad het raam uit gaat, zouden deze vrije netwerken wel eens een behoorlijke publiciteitsstimulus kunnen krijgen.