Deze inheemse groepen vechten voor hun land in het verbrande Amazonegebied

Als je op de hoogte wil blijven van onze beste stukken zonder je suf te scrollen, schrijf je dan in voor onze wekelijkse nieuwsbrief.

Mensen steken het Amazoneregenwoud al tientallen jaren in brand, voornamelijk om land vrij te maken voor landbouw en veeteelt. Maar de enorme omvang van de verwoesting dit jaar trok wereldwijde aandacht en wijst erop dat de zaken verslechteren. Volgens het Nationaal instituut voor ruimteonderzoek (INPE) in Brazilië waren er dit jaar van januari tot en met augustus 45.256 branden – een stijging van 84 procent ten opzichte van de dezelfde periode vorig jaar.

Natuurbeschermers geven de schuld aan de nieuwe Braziliaanse regering van de extreemrechtse Jair Bolsonaro. Ze zeggen dat hij boeren en houthakkers heeft aangemoedigd om het woud te ontbossen. Ook wijzen ze erop dat Bolsonaro wordt gesteund door de grote landbouwbedrijven, omdat hij zich in zijn verkiezingscampagne hard maakte voor meer grootschalige landbouw en goudwinning in beschermde gebieden.

De branden in het Amazonegebied hebben meer gedaan dan alleen de longen van de aarde beschadigen; ze vormen ook een bedreiging voor de kleinschalige boeren en inheemse gemeenschappen die in het woud wonen. Ik reisde naar de noordwestelijke Braziliaanse deelstaten Amazonas en Acre en praatte met de gemeenschappen over de recente branden en alles wat ze daardoor zijn kwijtgeraakt.

Op 22 augustus 2019 zag de gemeenschap van Mapu hun woud in vlammen opgaan. Hij is het hoofd van de Huni Kuin, een inheemse groep die in Brazilië en Peru woont. Hoewel het de grootste stam in Acre is, worden sommige delen van hun land niet officieel erkend en daarom niet beschermd door de staat. Dat heeft ertoe geleid dat veel mensen van de Huni Kuin al van de grens tussen Brazilië en Bolivia zijn verdreven, omdat ze hun land kwijtraakten aan concurrerende commerciële partijen.

Mapu, die over de hele wereld traditionele geneeskundige rituelen heeft uitgevoerd, heeft met verschillende campagnes geld ingezameld om de territoria van zijn mensen te kopen. De Huni Kuin zijn afhankelijk van het woud voor hun levensonderhoud en hun lichamelijke en spirituele welzijn. Net als veel andere inheemse mensen zijn ze van onschatbare waarde voor natuurbeschermers, omdat ze zoveel kennis van de lokale planten en dieren hebben. “Het woud is voor ons de bron van geneeskrachtige planten,” zei Mapu tegen me. “De houthakkers zien het alleen als bron van kostbaar hout en dus geld, maar wij hebben wijsheid over het gebruik van medicinale planten geërfd van onze voorouders. Als het woud verdwijnt, verdwijnt onze kennis ook.”

Sinds de branden heeft Mapu een klacht ingediend bij de autoriteiten. Zijn gemeenschap is vastbesloten om het verwoeste gebied te restaureren.

Kaxuqui-Francisco is het hoofd van een van de Apurinã-stammen die langs de oevers van de Purus in het westen van Brazilië wonen. Vanaf het einde van de negentiende eeuw vestigden eigenaars van rubberplantages zich aan de Purus. Het Apurinã-volk werd tot slaaf gemaakt, gemarteld en afgeslacht. Nu wonen de stammen in 27 inheemse gebieden, maar slechts 20 van hen zijn volledig afgebakend en geregistreerd.

Francisco en zijn vrouw verwelkomden ons in hun huis midden in de jungle, waar we de nacht doorbrachten in hangmatten. De volgende dag maakten we vroeg in de ochtend een vier uur lange wandeltocht om een van de plekken te bezoeken waar de branden nog steeds woeden. Het land waarop Francisco’s mensen wonen is beschermd, maar toch zegt hij dat zijn stam in de afgelopen jaren meer dan 600 hectare aan woud heeft verloren. Het komt volgens hem zowel door de branden als de illegale kap van de Braziliaanse notenboom, waarvan het hout verkocht wordt voor veel geld.

De bomen zijn te vinden in de bossen van Brazilië, Peru en Bolivia, en kunnen 50 meter hoog en 1000 jaar oud worden. Ze houden een delicaat ecosysteem in stand en zijn voor veel gezinnen in het Amazonegebied ook de belangrijkste bron van inkomsten, omdat de noten geoogst en verkocht kunnen worden. Ook voor Francisco’s gezin geldt dat. Door de branden heeft hij veel minder geld, maar hij overleeft nog steeds dankzij de steun van zijn kinderen die in de stad werken.

Dona Jô is een alleenstaande moeder en biologische boer. Door de recente branden verloor ze bijna alles, behalve haar huis. Ze is op dit moment haar land aan het herbeplanten met groenten, bomen en andere gewassen. Genetisch gemodificeerde gewassen zijn op dit moment populair in het land, dus legde Dona Jô een biologische zaadbank aan in haar huis. Haar keuken staat vol plastic flessen, gevuld met verschillende bonen, kikkererwten, rijst en groentezaden.

Tegenwoordig is ze een belangrijk figuur in de lokale biologische landbouwbeweging. Ze is een van de organisatoren van een biologische beurs in de buurt en probeert andere boeren te overtuigen om duurzamer te zijn.

Bekijk hieronder meer foto’s uit Amazones en Acre.

David Tesinsky